बैतडीमा जातिय विभेदको दर्दनाक घटना: मलामी नपाएर आमाको शव कुर्दै छोरा

बैतडीबाट एउटा हृदयविदारक घटना सार्वजनिक भएको छ। जिल्लाको एउटा गाउँमा एक जना दमाई समुदायकी महिलाको मृत्यु भएपछि उनको शव उठाउने मान्छे नपाएर छोराले दिनभरि शव कुर्नुपरेको छ।
घटना विवरण अनुसार, ६१ वर्षीया आमाको शनिबार मृत्यु भएपछि मलामी जाने मानिस नपाउँदा आँगनमा शव कुर्नुपर्ने बाध्यता आइपरेको हो। गाउँमा एक मात्र दमाई परिवार भएका कारण, मृतकका शवलाई उठाउन कोही तयार नहुँदा समस्या भएको हो। यद्यपि गाउँमा अन्य दलित र गैर दलित समुदायका परिवारहरू रहेका छन्, तर जातीय विभेदका कारण दमाई समुदायका मानिसहरूले शव उठाउन सहयोग नगरेका हुन्।
प्रकाश टेलर मृतकका छोरा हुन् र शव वाहन वा ट्याक्टरको व्यवस्था गर्नका लागि उनले टेलिफोन गरे पनि शनिबार राति सम्म समस्या समाधान भएको छैन। उनले दिनभरि आमाको शव कुरेर बस्नु परेको र जात व्यवस्थाले आफुलाई एक्लो महसुस गराएको बताए। टेलर परिवार गाउँकै एक मात्र दमाई परिवार हो र सामान्य ज्याला मजदुरी गरेर जीविका चलाउँदै आएका छन्। प्रकाशका अनुसार, यदि मलामी जाने मानिसहरू उपलब्ध भए भने, घरबाट आघा घण्टाको दूरीमा ढणालीगाडमा दाहसंस्कार गर्न सकिन्थ्यो, तर जात व्यवस्थाले यो असम्भव बनाएको छ। उनले भने, “यो जात व्यवस्थाले आमाको शव उठाउन नसक्दा एक्लो अनुभूति भएको छ। २१ औं सताब्दीमा पनि नेपाली समाजमा यो समस्या?”
यो घटनाले नेपाली समाजमा विद्यमान जातीय विभेदको एउटा दर्दनाक तस्बिर प्रस्तुत गरेको छ। २१ औं शताब्दीमा पनि मानिसहरु जातको आधारमा विभाजित हुनु र मानवतालाई भन्दा पनि आफ्नो जातलाई ठूलो ठान्नु अत्यन्तै दुःखद कुरा हो।
यस्तो घटनाले हाम्रो समाजलाई गम्भीर प्रश्न खडा गरेको छ। के हामी साँच्चै नै सभ्य समाज हौं? यदि हामी सभ्य समाज हौं भने किन जातको आधारमा मानिस-मानिसबीच विभेद गरिन्छ? किन एउटा मानिसको मृत्यु हुँदा पनि उसको शव उठाउन कोही तयार हुँदैन?
हामीले यो प्रश्नको जवाफ खोज्नु जरुरी छ। हामीले हाम्रो समाजबाट जात व्यवस्थालाई जति सक्दो चाँडो हटाउनु पर्छ। यसको लागि हामी सबैले आफ्नो ठाउँबाट प्रयास गर्नुपर्छ। सबैभन्दा पहिला हामीले आफ्नो सोचलाई परिवर्तन गर्नुपर्छ। जातको आधारमा कसैलाई पनि भेदभाव गर्नु हुँदैन भन्ने कुरालाई मनन गर्नुपर्छ। त्यसपछि हामीले हाम्रो परिवार र समुदायमा पनि यसबारेमा कुरा गर्नुपर्छ। सबैजना मिलेर जातीय विभेदविरुद्ध आवाज उठाउनुपर्छ। यदि हामीले यसो गर्न सक्यौं भने पक्कै पनि हाम्रो समाजबाट जात व्यवस्था हट्नेछ।